Metamfetamin Nedir? Metamfetamin Bağımlılığı Nasıl Tedavi Edilir?
Metamfetamin merkezi sinir sistemini etkileyen güçlü bir uyarıcıdır. Beyindeki kimyasal dengeleri değiştirerek kişinin enerjisini artırabilir, odaklanmayı sağlayabilir ve keyif hissi yaratabilir. Ancak uzun süreli kullanımı veya kötüye kullanımı ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir ve bağımlılığa neden olabilir. İşte metamfetamin ve bağımlılığı hakkında bilinmesi gerekenler:
Metamfetamin Nedir?
Metamfetamin sinir sistemini harekete geçiren ve bağımlılık yapma potansiyeli olan bir maddedir. Genellikle tablet veya toz biçiminde bulunur ve çoğu zaman kristal, buz, meth veya buz olarak bilinir. Metamfetamin kullanıcının duygusal durumunda ani artışlara neden olabileceği gibi etkisi azaldığında depresyon veya uykusuzluk gibi psikolojik rahatsızlıklara yol açabilir. Bu yüzden bu maddeyi keyfi amaçlarla sürekli kullanmak bağımlılığa yol açabilir.
Metamfetamin Nasıl Tespit Edilir?
Metamfetamin etkileri büyük oranda karaciğerde işlenir. Çoğunluğu (%30-50) değişmeden böbrekler aracılığıyla atılırken sadece küçük bir kısmı (%10-15) vücutta metabolize olur. Tek doz alımından sonra yaklaşık %70'i 24 saat içinde vücuttan atılır. Eğer düzenli dozlarda alınırsa metamfetamin idrarda birikebilir. Bazı çalışmalar dört günlük 10 mg oral doz aldıktan yedi gün sonra hala tespit edilebildiğini göstermekte. Klinik testler genellikle haftada iki kez yapılan idrar testleriyle gerçekleştirilir.
Yüksek Dozda Metamfetamin Alınması Ne Gibi Sonuçlara Yol Açar?
Peki metamfetamin nedir? Yüksek dozda alınması ne gibi sonuçlara yol açar? Yüksek dozda metamfetamin alımı halüsinasyonlar, paranoya, anksiyete ve huzursuzluk-sinirlilik hissi (ajitasyon), saldırganlık ve uyku bozukluğu gibi davranışları tetikleyebilir. Metamfetaminin kısa dönemli etkileri arasında hiperaktivite, iştah kaybı, özgüven artışı ve canlılık bulunur. Ancak uzun süreli kullanım sinir sistemi üzerinde aşırı baskıya sebep olabilecek mutluluk ve haz hormonlarının üretimini arttırır ancak bu etki zamanla tersine döner. Uzun süreli kullanım sonucunda metamfetamin sinir hücrelerinin yapısını bozar ve hücre ölümüne neden olur. Bunun neticesinde bedensel ve zihinsel durum bozulurken şiddet eğilimi, anksiyete ve depresyon belirtileri görülür.
Metamfetamin Nasıl Etki Gösterir?
Metamfetamin beyinde bulunan sinir hücrelerinin yüzeylerindeki belirli reseptörlere bağlanarak hücre aktivasyonunu normal seviyelerin üzerine çıkarır. Bu beyinde psikolojik durumu kontrol eden merkezlerde ve diğer alanlarda örneğin zevk merkezi ve görsel bölgelerde uyarılma artışına yol açar. Bu durum aşağıdaki klinik belirtilerin gözlemlenmesine neden olur:
- Anormal ve aşırı davranışlar,
- Aşırı heyecan, canlılık ve enerji duygusu,
- Aşırı mutluluk, coşku hissi,
- Cinsel istekte artış,
- Duyarsızlık veya çevresel olayları dikkate almama durumu,
- Duygu bozuklukları veya ajitasyon, tepkisel davranışlar,
- İştahsızlık,
- Paranoik düşünceler, sanrılar veya halüsinasyonlar gibi psikotik semptomlar,
- Sosyal etkileşim ve konuşmada artış,
- Tansiyon ve kalp ritminde artış,
- Vücut ısısında yükselme,
- Yüksek özgüven veya cesaret.
Metamfetamin Bağımlılığı Nedir?
Biyokimyasal olarak baktığımızda beyin hücrelerinin metamfetamine maruz kalmasının ardından bu hücreler ilacın etkisini dengelemek için ilaçla etkileşime giren reseptör sayısını azaltır. Bu durum kişinin daha önce deneyimlediği tatmin edici etkileri elde etmek için daha fazla dozda ilaca ihtiyaç duymasına neden olur. Bu tolerans adını verdiğimiz süreç sonucunda kişi sürekli kullanım ile her seferinde daha fazla doza ihtiyaç duyar ve zaman içerisinde ilaca bağımlı hale gelir. Benzer şekilde ilacın vücuttaki miktarının atılım süreci ile azalması sonrasında kişi rahatsız edici semptomlar yaşar ki bu semptomlara yoksunluk belirtileri denir. Bu belirtiler aşağıdaki gibidir:
- Açlık hissinde artış,
- Cinsel istekte azalma,
- Duygu durum bozukluğu, duygusal tepki azalması ve çevreye karşı ilgisizlik,
- Gözlerde kızarıklık, sulanma ve tahriş hissi,
- Halsizlik ve yorgunluk,
- Paranoya belirtileri,
- Psikolojik belirtiler olarak anksiyete, huzursuzluk veya depresyon,
- Sosyal izolasyon, motivasyon kaybı ve iş performansında düşme,
- Uyku problemleri veya uykusuzluk.
Birey madde kullanmayı bırakma sonucu ortaya çıkan bu olumsuz semptomları önlemek için maddeye yönelir ve bağımlılık durumu daha da ağırlaşır. Fiziksel bağımlılığın yanında kişi madde kullanımından duygusal haz alması, psikolojik açıdan aynı hisleri sıklıkla yaşama arzusunu güçlendirerek tekrar eden davranışa yönlendirebilir. Bu durum genellikle psikolojik bağımlılık olarak adlandırılır ve fiziksel bağımlılıktan farklı olarak psikolojik mekanizmalar üzerinden gelişir. Psikolojik bağımlılık süreci kişiyi fiziki bir şekilde de madde kullanımına muhtaç hale getirir.
Metamfetamin kullanımının sonuçları özellikle kalp-damar ve böbrek sağlığını ciddi derecede olumsuz etkilerken nörolojik ve psikolojik sağlık durumunu da zarar verir. Madde kullanımının neden olduğu ani kan basınç yükselmeleri veya kalp atış hızındaki dalgalanmalar gençlerde kalp krizi gibi ciddi kardiyovasküler sorunları tetikleyebilir. Dahası karaciğer ve böbrek fonksiyonlarında bozulma hayatı tehlikeye sokabilecek durumlara yol açabilir. Aniden meydana gelen duygusal değişimler intihar eğilimini artırabilirken iş ve sosyal yaşamda da ciddi olumsuzluklara sebep olabilir.
Metamfetamin Bağımlılığının Tedavisinde Neler Yapılır?
Metamfetamin kullanan kişi tedavisinde temel nokta bireyin sosyal destek alması ve bağımlılıktan kurtulmak için motivasyonunun artırılmasıdır. Kişi gerektiğinde ek ilaç tedavilerine başvurularak madde kullanımından uzaklaştırılır ya da dozu düşürülerek madde kullanımı terk edilir. Madde bırakma sonucunda ortaya çıkan geri çekilme belirtilerini hafifletmek amacıyla ilaç tedavisi uygulanabilir. Psikoterapi ile psikolojik problemlerin üstesinden gelme, psikiyatrik ilaçların kullanımı, sosyal çevrenin bilgilendirilmesi ve kişiye sunulan destek devamlılık tedavisinde çok önemlidir.
KAYNAK: https://nida.nih.gov/publications/research-reports/methamphetamine/what-methamphetamine
Yorum Ekle
